Idee: Czy jesteś anarchistą? Część 1

(...) Ujmując to najprościej, przekonania anarchistyczne polegają na dwóch podstawowych założeniach. Pierwsze jest takie, że istoty ludzkie w zwykłych okolicznościach są tak rozsądne i przyzwoite, jak okoliczności pozwalają, i potrafią organizować siebie samych oraz swoje społeczności nie potrzebując do tego wskazówek innych osób. Drugie założenie jest takie, że władza korumpuje. Ale przede wszystkim anarchizm jest kwestią posiadania odwagi do wytyczania sobie prostych zasad zwyczajnej przyzwoitości, do których się wszyscy stosujemy, i postępowania zgodnie z nimi aż do ich logicznego rozwiązania. Choć może się to wydawać dziwne, w najważniejszych aspektach jesteście już prawdopodobnie anarchistami – po prostu jeszcze nie zdajecie sobie z tego sprawy.

Zacznijmy od kilku przykładów z codziennego życia.

Jeśli jest kolejka do zatłoczonego autobusu, czy czekacie na swoją kolej i powstrzymujecie się od przepychania do przodu, nawet, jeśli nie ma w pobliżu policji?

Jeśli odpowiedzieliście „tak”, jesteście przyzwyczajeni do zachowywania się jak anarchiści! Najbardziej podstawową anarchistyczną zasadą jest samoorganizacja: założenie, że istotom ludzkim nie trzeba grozić sprawą sądową, aby potrafiły rozsądnie dogadać się między sobą czy traktowały się z godnością i szacunkiem.

Każdy jest przekonany, że sam potrafi zachowywać się rozsądnie. Jeśli uważa, że prawo i policja są konieczne, to tylko dlatego, że nie wierzy, że inni potrafią to samo. Ale, jeśli się nad tym zastanowić, czy ci wszyscy ludzie nie myślą dokładnie w ten sam sposób o was? Anarchiści przekonują, że prawie każde aspołeczne zachowanie, które każe nam sądzić, że wojsko, policja, więzienia i rządy są konieczne do kontrolowania naszego życia, jest w rzeczywistości spowodowane systemowymi nierównościami i niesprawiedliwością, które mogą istnieć właśnie przez wojsko, policję, więzienia i rządy. To zaklęty krąg. Jeśli ludzie są przyzwyczajeni do bycia traktowanymi, jakby ich zdanie się nie liczyło, prawdopodobnie staną się gniewni i cyniczni, wręcz agresywni – co, oczywiście, ułatwia sprawującym władzę twierdzenie, że ich zdanie się nie liczy. Gdy rozumieją, że ich zdanie faktycznie liczy się tak, jak zdanie innych, stają się niezwykle wyrozumiali. Krótko mówiąc: anarchiści wierzą, że głównie to sama władza i jej skutki sprawiają, że ludzie stają się głupi i nieodpowiedzialni.

Czy jesteście członkami klubu albo drużyny sportowej lub innej organizacji wolontariackiej, gdzie decyzje nie są narzucane przez jednego lidera, ale podejmowane na podstawie ogólnej zgody?

Jeśli odpowiedzieliście „tak”, należycie do organizacji, która działa na anarchistycznych zasadach! Kolejną podstawową anarchistyczną zasadą jest dobrowolne stowarzyszenie. Jest to po prostu kwestia zastosowania zasad demokratycznych do zwykłego życia. Jedyna różnica jest taka, że anarchiści uważają, że powinno być możliwe istnienie społeczeństwa, w którym wszystko mogłoby być zorganizowane zgodnie z tymi wytycznymi, gdzie wszystkie grupy opierają się na swobodnej zgodzie swoich członków, a tym samym wszystkie odgórne, militarne style organizacji, jak wojsko, urzędy czy wielkie korporacje, oparte na łańcuchu dowodzenia, nie będą już potrzebne. Pewnie nie wierzycie, że to jest możliwe. Być może wierzycie. Ale za każdym razem, gdy dochodzicie do porozumienia drogą konsensusu, a nie gróźb, za każdym razem, gdy zawieracie dobrowolną umowę z inną osobą, dochodzicie do porozumienia lub osiągacie kompromis poprzez należyte uwzględnienie sytuacji lub potrzeb drugiej osoby, jesteście anarchistami – nawet, jeśli nie zdajecie sobie z tego sprawy.

Anarchizm jest po prostu sposobem, w jaki ludzie zachowują się, gdy mogą robić to, co chcą, i gdy mają do czynienia z innymi, którzy są równie wolni – a tym samym świadomi odpowiedzialności wobec innych, jaką to za sobą pociąga. To prowadzi do kolejnego istotnego punktu: chociaż ludzie potrafią być rozsądni i uprzejmi, gdy mają do czynienia z równymi sobie, natura ludzka nie pozwala wierzyć, że będą tak samo postępować mając władzę nad innymi. Dajcie komuś taką władzę, prawie zawsze nadużyje jej w taki czy inny sposób.

Wkrótce opublikujemy część 2 tekstu „Czy jesteś anarchistą?”